جلسه اول

مقدمه:

در اين جلسه تاريخچه و سبك­هاي مختلف گل­آرايي را توضيح مي­دهيم.

تاريخچه و اهميت گل­آرايي

از زمان‌هاي بسيار قديم تاكنون بشر به گل عشق مي­ورزيده و آن را مظهر زيبايي و لطافت مي­دانسته. در زمان‌هاي قديم انسان‌ها بيگانه با مرز و ديوار با پرچين­هاي ساده و كوتاه كه پر از گل و ميوه، و سبزه بود ميان املاك­يشان خطي مي­كشيدند تا اختلافي هر چند كوچك بين آن‌ها بوجود نيايد. با گذشت قرن­ها اين پرچين­هاي گل و گياه به ديوار­ و باغهاي ميوه به ساختمان‌هاي چند طبقه مبدل گشتند.
هنوز بزرگترهاي خانواده­ از درختهاي انار، سيب و شمعداني‌ها در كنار حوض خانه‌هايشان صحبت مي­كنند كه اكنون اثري از آن‌ها باقي نمانده است، و از اين پس بايد در دنياي سنگي و بيگانه با گل و گياه زندگي كنيم. بنابراين مهندسين طبيعت با ساختن پاركها و فضاي سبز بجاي باغها و جنگل‌ها به ياري ما شتافتند، و با جمع­آوري گلستان‌هاي تكه تكه شده و گذاشتن آن‌ها در گلدان‌ها باغچه­هاي كوچك را به آپارتمان‌ها آوردند.

امروزه دو نياز اساسي جوامع بشري

1- آرامش روحي و
2- سلامت جسماني مي‌باشد. پزشكان و روانشناسان بزرگ معتقدند كه پاسخ اين دو نياز را فقط در طبيعت و گل و گياه مي­توان يافت.
طبق بعضي عقايد، گل هديه‌اي است كه توسط خداوند از بهشت فرستاده شده تا روح انسان خاكي را جلاي ديگر ببخشد. ديدن طبيعت زيبا كه شامل مظاهر گوناگون آفرينش در رنگها و طرحهاي مختلف است از دير باز هميشه الهام بخش هنرمندان بوده است. شعر و معماري كه جزء بزرگترين مؤلفه­هاي تمدن و فرهنگ ايران است از گل و طبيعت الهام گرفته و شاهكار­هاي بسياري را در اين زمينه خلق كرده است. گل به عنوان زيباترين نعمت­ خداوند متعال همواره در تاريخ الهام‌بخش ادبيات غني اين مرز و بوم بوده است. سرزميني كه در قديم­الايام به سرزمين گل و بلبل مشهور بوده است. در تاريخچه فرهنگ مذهبي و محلي ما ايرانيان، شاخص­ترين رنگ‌ها، سبز فيروزه­اي و پرطرفدارترين نقوش، نقوش گل و ­مرغ بوده است.
براي نشان دادن فرهنگ سنتي ايران بهتر است در كار گل­آرايي از گل‌هايي مانند شمعداني، اطلسي و بنفشه و نيز گل‌هايي كه ما را به ياد باغچه­هاي قديمي مي‌اندازد، استفاده نماييم.
گل بهترين هديه براي اثبات دوستي و صميميت است. از گل براي شادتر جلوه دادن اعياد و جشن­ها و نيز غم­انگيزتر كردن سوگواري‌ها استفاده مي­شود. البته بايد بدانيم در هر مراسمي بايد از چه گل‌هايي استفاده بكنيم. در قديم براي هر گلي معناي خاصي را در نظر مي­گرفتند و با هديه دادن آن به اشخاص مقاصد دروني خودشان را بيان مي­كردند. مثلاً گل بنفشه سفيد نشانه خوشبختي و كامروايي بود كه هديه دادن آن را به عروس واجب مي­دانستند.
همچنين در قديم هر گل معنا و نشانه‌ي مخصوصي داشت. بدين صورت كه، گل‌ رز نشانه‌ي دوستي و محبت زياد، رز صورتي نشانه‌ي وفاداري در دوستي، ميخك صورتي اعلام دوستي، ميخك سفيد علامت ردِ دوستي، زنبق سفيد نشانه‌ي صلح و آرامش، گل بهار نارنج براي خوش ‌آمدگويي، بنفشه جهت اعلام قطع ارتباط، نرگس خودخواهي، اركيده فراموش نشدني و گل داودي سفيد نشانه‌ي تقوا و پرهيزكاري بودند، و افراد با دادن آن‌ها به همديگر خواسته‌هاي خودشان را بيان مي­كردند. بطور كلي گل‌هاي سفيد نشانه صلح و آرامش، گل‌هاي صورتي نشانه قبول وفاداري و دوستي، گل‌هاي قرمز نشانه دوستي و محبت زياد و گل‌هاي زرد را نشانه رد دوستي و تنفر مي­دانستند.
در دهه­هاي اخير كشورهاي انگلستان گل رز، ايران گل اركيده، ژاپن گل داودي سفيد، هلند گل لاله، هندوستان گل شقايق، فرانسه گل زنبق و اسپانيا گل انار را به عنوان گل رسمي و ملي خود انتخاب كرده‌اند.
پژمردگي گل‌ها كه نشان از عمر كوتاه آن‌ها است، خبر از ناپايداري جهان با آن همه زيباييهايش مي‌دهد.
به علت عدم دسترسي به گل‌هاي تازه در تمام فصول سال و نيز عمر كوتاه گل‌ها مدت زماني است كه انسان‌ها به فكر خشك كردن گل هستند. از سال 1850ميلادي هنر خشك كردن گل‌ها و تزيين گل خشك كه به هنر ويكتوريا معروف است، رواج پيدا كرد.
خشك كردن گل يك هنر است. از گل­آرايي خشك در مواقعي كه احتياج به گل­آرايي به مدت طولاني است، استفاده مي‌كنيم.
هنر گل­آرايي، يكي از هنرهاي سنتي در كشور ژاپن است. از صدها سال پيش اين هنر در ژاپن مرسوم بوده است و گل­آرايي­ها بيشتر جنبه مذهبي داشته و در معابد از آن‌ها استفاده مي­كردند. در اين كشور بلندترين شاخه گل در گل­آرايي مظهر خدا و گل‌هاي ديگر در كنار آن سنبل انسان و كوتاهترين گل، سنبل زمين بشمار مي­رود.
بيشتر اشكال هندسي از قبيل مثلث و دايره در روشهاي سنتي گل­آرايي استفاده مي شوند. اين روشها اقتباس شده از هنر اروپايي مي باشد که به قرن 16 و 17 ميلادي بر مي گردد و بعدها در کشورهاي ديگر رواج پيدا کرد.
پس بطور خلاصه مي توان گفت گل، زبان گوياي تمام زيبايي­هاي طبيعت است. در اين دوره بشر با اطلاعاتي وسيع ‌تر از اجداد خود، طبيعت اطراف خودش را مي‌نگرد و سعي در خلق چيزي دارد.آثار زيباي هنري در اثر همين كنجكاوي ها و زيباپرستي­ها بوجود آمده است.
انسان گرفتار و خسته از زندگي ماشيني آرزوي برگشت به دامنه طبيعت را دارد. و با گذاشتن گل در گلدان اين آرزوي خود را برآورده مي­كند! واقعيت اين است كه از عهد گلدان‌هاي عطري و شمعداني‌ها در كنار حوض خانه‌هاي قديمي، تا عصر توليد و پرورش اركيده راهي طولاني طي شده است. بنابراين گل به زندگي انسان‌ها روح و طراوت مي­بخشد و خستگي و افسردگي را از كالبد انسان دور مي­كند. گل را بعنوان هديه به خانه‌هايي مي­بريم كه اين زيبا‌طلبي و مهمان‌نوازي از اركان مهم خانواده است.

جلسه دوم
تعريف و اقتصاد گل­آرايي

مقدمه:

در جلسه قبل در ارتباط با تاريخچه و اهميت گل در زندگي بشر و كاربرد هنري آن مطالبي را بيان كرديم در اين جلسه گل­آرايي و اقتصاد گل­آرايي را توضيح مي­دهيم.

تعريف گل­آرايي

هنر تركيب و چينمان گل‌ها و برگ‌هاي زيبا در كنار هم با اشكال مختلف را، گل­آرايي گويند. براي خلق يك گل‌آرايي خوب، فرد گل‌آرا بايد قدرت ديد و توانايي انتخاب خود را تقويت كند. وسعت گل­آرايي بسيار زياد است. گل­آرايي­ انواع مدرن، سنتي و تخيلي دارد كه مي­توان با يادگيري آن‌، براي همه مكان‌ها دسته گل‌هاي زيبايي درست كرد.
چگونه مي‌توان قدرت ديد و تنوع را در گل‌آرايي افزايش داد؟ در طبيعت اطراف ما، زيبايي‌هاي از قبيل كوه‌ها، درياها و جنگل‌هاي بسياري وجود دارند كه با دقت كردن به آن‌ها مي‌توان قدرت ديد زيبايي­ها را قويتر كرد. توسعه‌ي فرهنگ استفاده از گل و گياه در جامعه و باز گرداندن زيبايي‌هاي طبيعت به شهر و زندگي شهري موجب توليد پرورش گل‌هاي زينتي ‌شده است. گل­آرايي از ركن‌هاي اصلي در طراحي‌­ها است. استفاده از گل‌هاي خشك در طراحي­ها طول عمر آن‌ها را تا 6 ماه و حتي يك سال بالا مي‌برد.
چهار ركن اصلي براي يك گل­آرايي خوب عبارتست از:
1- طراحي؛
2- اندازه و مقياس گل­آرايي؛
3- تعادل؛
4- هماهنگي.
يك فرد گل­آرا وقتي مي­تواند شاخه­هاي گل را زيباتر بچيند كه موازنه‌ي گل‌ها را در نظر داشته باشد. در انواع طرح­هايي كه براي گل­آرايي بكار برده­ مي‌شود معمولاً دو نوع گل­آرايي خاص مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه عبارتند از:
1ـ گل­آرايي قرينه؛
2ـ گل­آرايي غير قرينه.

گل­آرايي قرينه

نسبتاً آسانتر است اما درست كردن طرح­هاي غيرقرينه تمرين و مهارت بيشتري نياز دارد. براي حفظِ هماهنگي معمولاً گل‌هاي پُر پَر با گل‌هاي كم ‌پَر و گل‌هاي با رنگ تيره با گل‌هاي با رنگ روشن­ چيده مي‌شوند. به عبارت ديگر در گل­آرايي بايد هماهنگي در رنگ و فرم حفظ شود.
در طراحي يك گل‌آرايي، اندازه گل‌ها و ظرف‌هاي مورد استفاده و مكان قرار گرفتن گل‌‌ها بايد مد نظر گرفته شوند. گلدان‌هاي بلند با گل‌هاي بلند كشيده براي كنار ديوار يا زاويه­اي از سالن مناسب است. اما يك ظرف كوتاه با گل‌هاي كم ارتفاع براي روي ميز استفاده مي­شود.
مهمترين عامل، انتخاب طرح گل­ آرايي است. با لحاظ كردن فضاي گل­آرايي و نيز گل‌ها و ظرف مورد نظر طرح گل‌آرايي انتخاب شده و در آخر هم فرم­ها و اشكال هندسي انتخاب مي‌شوند (كسب گل­آرايي سنتي). در گل‌آرايي خطي گل‌ها بصورت عمودي يا افقي قرار مي‌گيرند. مثلث متساوي­الاضلاع يا قائم­الزاويه براي طرح مثلثي استفاده مي‌شود. در گل‌آرايي كروي گل‌ها از ركن به اطراف پخش مي­شوند و داراي جذابيت بوده و نيز از همه طرف ديد دارد. همچنين گل‌آرايي بيضوي يا تخم­مرغي وجود دارد كه داراي همان خصوصيات گل­آرايي كروي است فقط با اين تفاوت كه در طول، گل‌ها كمي كشيده­تر نصب خواهند شد. در گل­آرايي هلالي، چيدن گل‌ها به حالت نيم‌دايره يا منحني يك فرم خاص هلالي به طرح مي­دهد. در گل‌آرايي مدل اِل (L ) يك زاويه 90درجه وجود دارد كه مي­تواند به سمت راست يا چپ باشد. گل­آراييS) ( معمولاً S كشيده را به ما نشان مي­دهد كه گل‌هاي اصلي در مركز و بقيه گل‌ها به شكل منحني چيده مي­شوند. گل‌آرايي موازنه، بيشتر در گل­آرايي خشك مورد استفاده قرار مي­گيرد. در گل­آرايي بادبزني، همه گل‌ها از مركز به اطراف پخش مي­شوند و حالت يك بادبزن باز را نشان مي­دهند.
در رابطه با اقتصاد گل­آرايي بايد گفت كه گل­آرايي يكي از فعاليتهاي ارضاء كننده و سرگرم كننده است، و در حين عرضه زيبايي­ها به مردم مي­تواند روح زيباپرست انسان را آرامش بدهد.
مي توان با انجام گل­آرايي­هاي زيبا، تحت عناوين مختلف از جمله تبريك سال نو، عيادت بيمار، مراسم عروسي و ... براي دوستان هديه فرستاد.
توليد و پرورش گل ­و گياه در جهان امروز، علاوه بر اشتغال‌زايي نقش با ارزشي در حفظ محيط ‌زيست و شادابي روح و پاكيزگي محيط داشته؛ و يكي از مهمترين منابع توليد ارز براي كشورهاي مختلف است.
سرزمين ايران موهبتي خدادادي است. آفتاب درخشان، خاك مرغوب و آب و هواي مختلف كوهستاني، كويري و ساحلي آن و از همه مهمتر همياري مردم هنرمندش اين امكان را بوجود مي­آورد، كه ايران با قدرت به اين رقابت جهاني بپيوندد. توجه به اين نكته جالب است كه، 36% از صادرات گل و گياه در دنيا توسط كشور كوچكي به نام هلند انجام مي‌شود و كلمبيا كه كشور كوچكي در جهان سوم است با تجارت گل و گياه توانسته است 150 هزار فرصت شغلي ايجاد كند. مسلماً كشور ما، سرزمين گل و گياه، كه صد هزار گونه گياه بومي در آن شناخته شده است؛ زمينه توليد گل و گياه و توسعه و صادرات آن را دارد.
صادرات گل و گياه، اهميت قابل توجهي در درآمدهاي صادرات غير نفتي و ايجاد اشتغال دارد. در حال حاضر كشورهاي اروپايي، عربي و نيز كشور ژاپن گل و گياه زيادي را به ديگر نقاط جهان صادر مي­كنند . كشور ژاپن كه از صدها سال پيش گل­آرايي در آن رواج داشته است يكي از مهمترين بازار مصرف‌كنندگان گل و گياه است. هر ساله بالغ بر پنج ميليارد گل در آنجا به فروش مي­رسد هم‌چنين برگزاري نمايشگاه‌ها بازدهي خوبي در بر داشته است.